Autorka: Jowita Kołodziej
Toeslangenaffaire
Mark Rutte wygrywał wybory kolejno w 2010, 2012, 2017 i 2021 roku. Mimo, że podczas kadencji trzeciego rządu został zmuszony do dymisji, czego powodem była afera wokół dopłat do opieki nad dziećmi (Toeslagenaffaire), został wybrany ponownie. opublikowany w 2019 roku wskazał, że od 2012 roku niderlandzkie organy podatkowe stosując algorytm mający na celu wyeliminowanie oszustw związanych ze świadczeniami socjalnymi, wszczynały nielegalne postępowania o wyłudzenia wobec tysięcy rodzin pobierających zasiłki na dzieci. Fałszywe oskarżenia pociągnęły za sobą wezwania do zwrotu świadczeń, które rodziny uzyskały zgodnie z prawem. Długi, ubóstwo, odebrane i umieszczone pod opieką państwa dzieci - to tylko niektóre z efektów działania algorytmu. Dnia 25 maja 2022 r. rząd Niderlandów po raz pierwszy publicznie przyznał, że rasizm instytucjonalny w części holenderskiej administracji podatkowej i celnej był główną przyczyną afery związanej z zasiłkami na dzieci.
Kryzys mieszkaniowy
Partia Ludowa na Rzecz Wolności i Demokracji, z Rutte na czele, od ponad dekady jest największą partią w Holandii i zaliczyła w tym czasie niejeden skandal, a wiele problemów od lat czeka na rozwiązanie. Jednym z nich jest obecny kryzys mieszkaniowy. Według najnowszych danych, liczba mieszkańców kraju wynosi ponad 17,5 mln. Do 2030 roku Holandia będzie potrzebować niemal miliona nowych mieszkań, ponieważ liczba mieszkańców przekroczy osiemnaście milionów. Problem z brakiem lokali mieszkaniowych przybrał rozmiar galerii handlowej w Rotterdamie, w której w ubiegłym roku, w związku z kryzysem, powstało 47 nowych mieszkań.
Kryzys migracyjny
Obecny rząd Holandii, działający jako rząd techniczny, jest czwartym z kolei, na którego czele stanął „Teflonowy Marek”. Upadek gabinetu nastąpił 543 dni po jego zaprzysiężeniu, a powodem był spór o przepisy mające na celu ograniczenie napływu migrantów. Lider centroprawicowej partii VVD chciał zaostrzyć ograniczenia dotyczące łączenia rodzin osób ubiegających się o azyl. Propozycją Rutte było utworzenie nowego systemu z dwoma statusami azylowymi migrantów - A i B. Zgodnie z jego koncepcją, osoby mające status B nie kwalifikowałyby się do łączenia rodzin. Celem podziału miało być rozróżnienie uchodźców prześladowanych (A) od uchodźców uciekających przed wojną (B), co dla opozycji było nie do przyjęcia.
Kto ma szanse na zwycięstwo
Według sondażu peil.nl przeprowadzonego w dniach 18-19 sierpnia 2023 r., szansę na najlepszy wynik wyborczy mają, w kolejności: VVD na czele z Dilan Yeşilgöz-Zegerius, niedawno utworzona Zjednoczona Lewica pod przewodnictwem Fransa Timmermansa oraz Ruch Rolniczo- Obywatelski (BBB) z liderką Caroline van der Plas. Taki sam wynik osiągnął sondaż Ipsos przeprowadzony w dniach 21-24 lipca. Wcześniejsze sondaże, przeprowadzone w połowie lipca, przez I&O Research oraz peil.nl, wskazują jednak przewagę sojuszu Partii Pracy (PvdA) i Zielonych (Groen Links, GL) tworzących Zjednoczoną Lewicę nad centroprawicową Partią Ludową na rzecz Wolności i Demokracji (VVD). Łatwo zauważyć, że nic w tym momencie nie jest wiadome, a tym samym wszystko jest możliwe.
Dilan Yeşilgöz-Zegerius
Dnia 14 sierpnia na stanowisko liderki VVD została wybrana Dilan Yeşilgöz-Zegerius - turecko- kurdyjska parlamentarzystka, pełniąca dotychczas funkcję ministry sprawiedliwości. Jeżeli VVD wygra wybory, będzie ona pierwszą kobietą oraz pierwszą osobą pochodzenia zagranicznego na czele rządu. Podobnie jak Mark Rutte, opowiada się za ograniczeniem prawa do łączenia rodzin uchodźców pochodzących ze stref wojny. W lipcu wprowadziła zakaz noszenia przez policję elementów religijnych na mundurze twierdząc, że zapewnia tym samym „neutralność munduru”. Jej restrykcyjne podejście do migracji i ostra postawa wobec kwestii bezpieczeństwa sprawiły, że Mark Rutte określił Dilan polityczką bardziej prawicową niż jest on sam.
Frans Timmermans
Po lewej stronie widzimy dobrze znanego polityka, jednego z wiceprzewodniczących wykonawczych Komisji Europejskiej oraz byłego ministra spraw zagranicznych w rządzie Marka Rutte w latach 2012-2014. Frans Timmermans to kandydat, który zdecydowanie nie jest preferowany przez polski rząd, co zaznaczył premier Mateusz Morawiecki. Timmermans podkreślał niejednokrotnie, że żywi „bardzo głębokie uczucia” do Polski i że jest to kraj, który zasługuje na przestrzeganie zasad Unii Europejskiej, gdzie sędziowie są niezawiśli i gdzie decyzje najwyższego sądu UE są szanowane. Mimo wszystko, duża część holenderskiego elektoratu wolałaby widzieć go ponownie na stanowisku ministra spraw zagranicznych, które pełnił z powodzeniem m.in. podczas zestrzelenia samolotu lotu MH17. W katastrofie zginęło prawie 300 osób, w większości obywateli Niderlandów, a ówczesny minister spraw zagranicznych stanął na wysokości zadania w celu wyjaśnienia sprawy i sprowadzenia ciał ofiar do kraju.
BoerBurgerBeweging
BBB (BoerBurgerBeweging) czyli Ruch Rolniczo- Obywatelski to rolnicza partia, która wstrząsnęła krajobrazem politycznym, wygrała ostatnie wybory regionalne i posiada najliczniejszą frakcję w senacie (Eerste Kamer). Historia powstania partii jest równie zaskakująca, co jej sukcesy na rynku politycznym. Obecnie Niderlandy są drugim, po USA, eksporterem produktów rolnych, ponadto sam sektor rolniczy obejmuje około 40 tysięcy gospodarstw hodowlanych. Z dokumentów niderlandzkiego ministerstwa finansów wynika, że aby zrealizować zamierzenia gabinetu Marka Rutte, zamkniętych będzie musiało zostać ponad 11 tysięcy gospodarstw, a 17,5 tysiąca zostanie zmuszonych do zmniejszenia liczby zwierząt hodowlanych od 1/3 do prawie połowy. Caroline van der Plas jest liderką partii BBB. Jej popularność zrodziła się na fali zorganizowanych licznych protestów przeciwko polityce klimatycznej rządu Marka Rutte. Rolnicy stanowczo nie zgadzali się z rządowymi planami ograniczenia emisji tlenku azotu i masowo poparli założenia partii.
Teflonowa prawica
Największa walka toczy się między dwoma silnymi, a również i silnie skrajnymi ugrupowaniami: VVD i GL-PvdA. Mimo chwilowej przewagi Zjednoczonej Lewicy to Partia Ludowa na rzecz Wolności i Demokracji króluje w najnowszych sondażach. Liderka Ruchu Rolniczo- Obywatelskiego ogłosiła rownież, że nie wyklucza koalicji z rządzącą partią VVD, jeżeli Mark Rutte nie będzie stał na jej czele. Taka koalicja, z pewnością, zapewniłaby większość Prawicy w Tweede Kamer. Niedawno mieliśmy szansę być świadkami bezprecedensowego sukcesu BBB, czy partia odtworzy swój sukces? Dowiemy się 22 listopada.
Źródła:
[1] Soraya Ebrahimi. „Dilan Yesilgoz-Zegerius: The woman who could become Netherlands’ first migrant PM”. 31 lipca 2023. https://www.thenationalnews.com/world/europe/2023/07/31/dilan-yesilgoz-zegerius-the-woman-who-could-become-netherlands-first-migrant-pm/
[2] Maurycy Mietelski. „Holandia przeżywa polityczne trzęsienie ziemi”. 20 lipca 2023. https://psz.pl/124-polityka/holandia-przezywa-polityczne-trzesienie-ziemi
[3] NOS. „Kabinet-Rutte III gevallen; Wiebes helemaal”. 15 stycznia 2021. weghttps://nos.nl/collectie/13855/artikel/2364513-kabinet-rutte-iii-gevallen-wiebes-helemaal-weg
[4] Stępień, Adrian. „Postępowania przyszłości I Holenderski algorytm ostrzeżeniem dla Europy”. 1 lutego 2023. https://crido.pl/blog-taxes/postepowania-przyszlosci-holenderski-algorytm-ostrzezeniem-dla-europy/
[5] Ekke Overbeek. „Koniec epoki w Holandii. Czy Frans Timmermans obroni kraj przed prawicą?”. 26 lipca 2023. https://oko.press/mark-rutte-koniec-epoki-w-holandii
[6] Andrzej Pawluszek. „Holenderscy rolnicy protestują przeciw projektowi ograniczenia emisji tlenku azotu”. 29 czerwca 2022. https://www.bankier.pl/wiadomosc/Holenderscy-rolnicy-protestuja-przeciw-projektowi-ograniczenia-emisji-tlenku-azotu-8365660.html
[7] Maurice de Hond. „Stemming 19-8-2023: Er komt een driestrijd, maar met welke partijen?“. 19 sierpnia 2023. https://peilingen.maurice.nl/2023/08/stemming-19-8-2023-er-komt-een-driestrijd-maar-met-welke-partijen/