Autor: Patryk Remizow
Główną zgryzotą obecnej bułgarskiej klasy politycznej jest niemożność utworzenia stałego rządu. Od 2021 roku w Bułgarii przeprowadzono aż czterokrotnie wybory parlamentarne. Nie przyniosły one jednak pożądanego efektu, bowiem 24 stycznia br. prezydent Rumen Radew był zmuszony ogłosić rozwiązanie parlamentu. Prezydent zapowiedział także przeprowadzenie piątych już w przeciągu dwóch lat wyborów, których termin wyznaczył na 2 kwietnia. Z czego wynikają takie kłopoty z ustanowieniem w Bułgarii trwałego rządu? W grę wchodzi między innymi brak zgody wśród establishmentu co do kształtu nowego gabinetu oraz skandale o podłożu korupcyjnym, które ciągną się za poprzednimi rządzącymi. Do obecnego parlamentu po październikowych wyborach dostało się łącznie siedem ugrupowań. Najwięcej mandatów uzyskała partia Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii (GERB), której przewodniczy były premier Bojko Borisov. GERB nie uzyskał jednak wystarczającej liczby głosów, by móc samodzielnie sprawować władzę w Bułgarii. Dodatkowo na licznych politykach GERB ciążą zarzuty korupcji i wielu skandali z poprzednich lat, co nie ułatwia im dogadania się z potencjalnymi koalicjantami. W związku z tym, w połowie grudnia ubiegłego roku nowy parlament nie zaakceptował proponowanego składu rządu, przez co obowiązek sformowania gabinetu przypadł drugiemu największemu ugrupowaniu w Zgromadzeniu Narodowym. Bułgarska konstytucja przewiduje 3 próby utworzenia rządu przez 3 kolejne ugrupowania, które w wyborach uzyskały najwięcej głosów. W sytuacji niemożności uzyskania konsensusu i nieprzebicia się żadnej opcji, prezydent kraju musi rozwiązać parlament i ogłosić datę nowych wyborów. I tak właśnie się stało. Fiasko na tym polu ponieśli w dalszej kolejności najpierw Nikołaj Denkow z ugrupowania Kontynuujmy Zmianę, a potem Kornelia Ninowa reprezentująca bułgarskich socjalistów. Rządem technicznym, przynajmniej do kwietnia, będzie zatem wciąż kierować Gyłyb Donew, który tę funkcję sprawuje już od sierpnia 2022 roku.
Wewnętrzne problemy państwa bułgarskiego w naturalny sposób rzutują na jego pozycję w polityce międzynarodowej. Utrzymująca się już od miesięcy niestabilność polityczna w kraju nie sprzyja Bułgarii w jej dążeniach do przystąpienia do Strefy Euro. Chęć dołączenia do unii monetarnej zapowiedział już w 2020 roku premier Borisov, a przewidywany przez Sofię czas zrealizowania tego celu przypada już na rok 2024. Bułgaria póki co nie spełnia jednak dwóch wymogów stawianych przez Unię Europejską, a mianowicie w tym państwie panuje zbyt wysoka inflacja, a bułgarskie przepisy prawne są niedostosowane do tych panujących w Strefie Euro. Christine Lagarde, szefowa EBC, stwierdziła ponadto, że Strefa Euro pozostaje otwarta dla nowych państw, ale nie ma pośpiechu z rozszerzaniem unii walutowej. Słowa te, wypowiedziane przez ważnego europejskiego urzędnika, dodatkowo utwierdzają w przekonaniu, że plany Sofii odnośnie przyjęcia nowej waluty z początkiem przyszłego roku są raczej bardzo mało prawdopodobne.
Brak wyraźnych perspektyw odnośnie przyłączenia do Strefy Euro nie jest jednak jedynym poważnym problemem Bułgarii w jej dalszej integracji ze strukturami unijnymi. W grudniu minionego roku próby Sofii dotyczące przystąpienia do Strefy Schengen zostały zawetowane przez Austrię. Wiedeń swoją decyzję argumentuje obawami dotyczącymi niekontrolowanej migracji ludności spoza Unii, która to przechodzi przez terytoria Bułgarii i Rumunii, i ostatecznie trafia m.in. do Austrii. W ten sposób do tego alpejskiego kraju w samym tylko 2022 roku miało przybyć nawet 100 000 osób. Poza tym, członkostwu Bułgarii w Strefie Schengen sprzeciwia się także Holandia, której władze twierdzą, że w Bułgarii występują zbyt poważne problemy związane z korupcją, przestępczością i praworządnością. Z pewnością decyzje te stanowią dla Bułgarii zimny prysznic, lecz jak ostatecznie zareaguje na niego władza w Sofii, tego jeszcze nie wiemy. Pewnym jest jednak to, że braku kontroli na bułgarskich granicach wewnątrzunijnych prędko nie uświadczymy.
Do ochłodzenia stosunków między Sofią a Wiedniem i Amsterdamem należy dodać także poważne pogorszenie i tak nie najlepszych relacji Bułgarii z Macedonią Północną. Bułgarzy odwołali swojego ambasadora w Skopje po tym jak 19 stycznia w macedońskim Ochrydzie doszło do pobicia Christiana Pendikowa, przewodniczącego Klubu Bułgarskiego w tym mieście. Będący w ciężkim stanie Pendikow przetransportowany został do Sofii. Napastnicy prawdopodobnie kierowali się motywem nienawiści na tle narodowościowym. Bułgarzy zapowiedzieli, że zamierzają działać na rzecz ochrony bułgarskiej mniejszości w Macedonii Północnej. Jednym z instrumentów nacisków na Skopje może być ryzyko bułgarskiego weta w sprawie dalszej akcesji Macedonii do Unii Europejskiej. Rozmowy bilateralne w celu załagodzenia kryzysu dyplomatycznego już trwają, nie wiadomo jednak jak się zakończą.
Już teraz widać, że rok 2023 będzie dla Bułgarii trudnym okresem. Przezwyciężenie obecnych problemów zewnętrznych i wewnętrznych będzie jednak niezbędne dla dalszego rozwoju tego państwa. Dokąd, mimo wielu trudności, podąża teraz Bułgaria? To dopiero pokaże nam przyszłość.
Źródła:
[1] https://www.dw.com/pl/polityka-migracyjna-ue-w-2023-twierdza-europa-si%C4%99-rozbuduje/a-64230812
[2] https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/austria-wzywa-do-silniejszej-ochrony-granic-ue-i-twardszej-polityki-migracyjnej/
[3] https://wgospodarce.pl/informacje/122612-bulgaria-kontra-macedonia-nowy-konflikt-w-europie
[4] https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/bulgaria-kolejne-podejscie-do-stworzenia-rzadu/
[5] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-10-03/wybory-parlamentarne-w-bulgarii-zwyciestwo-gerb-niepewne-perspektywy
[6] https://studium.uw.edu.pl/bulgaria-kolejne-wybory-parlamentarne/
[7] https://www.money.pl/gospodarka/bulgaria-chce-do-strefy-euro-zglosi-sie-do-poczekalni-jeszcze-w-kwietniu-6498662120683649a.html
[8] https://www.euractiv.pl/section/all/news/bulgaria-prezydent-rozwiazal-parlament-nowe-wybory-2-kwietnia/
[9] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-12-16/austriackie-weto-wobec-wejscia-rumunii-i-bulgarii-do-schengen
[10] https://www.rferl.org/a/bulgaria-macedonia-delchev-tensions/32246452.html