Co to jest i jak działa Frontex?

wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę

19 listopad 2021

Co to jest i jak działa Frontex?

Frontex, czyli Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej jest agencją której rola polega na kontroli migracji, zarządzaniu granicami i zwalczaniu przestępczości transgranicznej. Stworzona została w 2004 roku w celu ochrony granic zewnętrznych państw członkowskich UE i stowarzyszonych w ramach Schengen, oraz gwarancji wolnego przepływu przez granice wewnętrzne. Jest to element polityki zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi. Frontex to pierwsza europejska służba mundurowa. Jej funkcjonariusze działają pod dowództwem władzy krajowych kraju, w którym są oddelegowani. Działają nie tylko w krajach Schengen ale również poza granicami tej strefy, w krajach które posiadają odpowiednią umowę z nimi, w Albanii, Czarnogórze oraz Serbii. Działalność na terenie tych trzech państw związana jest głównie z identyfikacją i przeciwdziałaniem transgranicznej działalności przestępczej, w tym o charakterze terrorystycznym.

Maria Kozik

Zadania Frontexu

Agencja ta zajmuje się rejestracją i identyfikacją migrantów na granicach UE, koordynuje odsyłanie nielegalnych imigrantów do ich krajów pochodzenia oraz wspiera państw członkowskich w akcjach ratunkowych na morzu. Od października 2006 roku agencja posiada niezależność finansową ze strony Komisji Europejskiej. Może ona przeznaczać swoje środki na operację zwracania nielegalnych imigrantów do krajów pochodzenia, oraz pomagać państwom w uzyskiwaniu dokumentów które sprawią, że operację te będą szybsze i bardziej efektywne, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnego poszanowania podstawowych praw i godności człowieka. Oficerowie pomagają również w zwalczaniu przestępczości na granicach Unii Europejskiej takiej jak handel bronią, przemyt narkotyków czy próby wywozu z Europy skradzionych przedmiotów.

Frontex a Prawo

Mówiąc o Forexie należy jednak pamiętać że zgodnie z art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) bezpieczeństwo narodowe, w tym ochrona granic zewnętrznych, jest w wyłącznej kompetencji państw członkowskich. Agencja nie ma upoważnienia do samodzielnego prowadzenia działań operacyjnych [2]. Działania Frontex mogą być podjęte wyłącznie na wniosek państwa członkowskiego [3].

W sytuacji masowego, nielegalnego napływu obywateli państw trzecich agencja może oddelegowuje zespoły szybkiej interwencji na granicy (Rapid Border Intervention Teams – RABIT). W interwencjach tych zespołów udział bierze 1500 funkcjonariuszy i uzbrojenie państw członkowskich Unii. Frontex tworzy i przechowuje scentralizowane bazy informacji o wyposażeniu technicznym posiadanym przez poszczególne kraje. W razie potrzeby agencja może poprosić o użyczenie potrzebnego sprzętu innemu państwu członkowskiemu [3]. Wiele działań agencji Frontex ma charakter wyłącznie doraźny. Zgodnie z art. 80 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) współpraca w zakresie ochrony granic zewnętrznych UE opiera się na solidarności między państwami członkowskimi. Wszystkie kraje w równym stopniu ponoszą odpowiedzialność za ochronę granic zewnętrznych Unii, a funkcjonariusze pochodzący z wszystkich państw, członków agencji są oddelegowani do pracy na jej rzecz [4].

Potencjalne zwiększenie uprawnień Frontexu jest w pełni zależne od państw członkowskich. W kierunku wzmocnienia kompetencji agencji podąża Komisja Europejska, Która zaproponowała utworzenie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Przy wykonywaniu zadań na terytorium danego państwa członkowskiego Frontex podlega prawu krajowemu danego państwa.

Obecnie Frontex liczy około 1500 funkcjonariuszy delegowanych przez państwa członkowskie na misje. Do roku 2027 Agencja ma liczyć 10 000 funkcjonariuszy z czego 3000 funkcjonariuszy ma podlegać wyłącznie tej jednej organizacji a 7000 być delegowanych z państw członkowskich Unii Europejskiej. Fabice Leggeri określił Frontex mianem „oddziałów cywilnych w Europejskich mundurach”, jest to projekt najbardziej zbliżony do idei europejskiej Armii.

Kontrowersje wokół Frontex

Już w czasie początku kryzysu migracyjnego na Morzu Śródziemnym Frontex oskarżany był o uczestniczenie w nielegalnej procedurze „pushbacku” czyli wypychania ludzi poza granice którą już przekroczyli, co prawda w sposób nielegalny, bez możliwości ubiegania się przez nich o azyl czy udzielenia pomocy medycznej. Proceder ten miał miejsce zarówno na granicy Grecko-Tureckiej jak i na granicy Chorwacji z Bośnią i Hercegowiną.

Źródła

OFICJALNA STORNA FRONTEX https://frontex.europa.eu
TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ https://oide.sejm.gov.pl/oide/index.php?option=com_content&view=article&id=14803&Itemid=945
Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej - akty prawne

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:C2021/102A/03&from=EN ; https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.L_.2011.304.01.0001.01.POL&toc=OJ%3AL%3A2011%3A304%3ATOC