Ameryka Południowa
Kraje Ameryki Południowej są ważnym partnerem Hiszpanii ze względu na historię i język. Dzięki wspólnej inicjatywie Hiszpanii i Meksyku zwołano Szczyt Iberoamerykański w 1991 roku, który zgromadził wszystkie państwa hiszpańsko i portugalskojęzyczne z Ameryki Południowej i Europy. Głównym celem szczytu było wspieranie rozwoju gospodarczego, wolnego handlu, integracja regionu oraz koordynacja polityki na różnych szczeblach.
W 2012 roku Hiszpania została pierwszym państwem obserwatorem z ramienia Sojuszu Pacyfiku tworzony przez Chile, Peru, Kolumbię oraz Meksyk. Od tego czasu Hiszpania aktywnie szuka współpracy z Sojuszem proponując różne rozwiązania problemów oraz polepszenia dobrobytu państw Sojuszu Pacyfiku, szczególnie podkreślając swoją rolę w tym zakresie podczas Szczytu Sojuszu w czerwcu 2016, który odbył się w Chile. Hiszpania zaproponowała następujący zakres działania dla Sojuszu Pacyfiku:
- Współpraca w zakresie badań i innowacji oraz stworzenie stypendiów
- Integracja finansowa Sojuszu
- Integracja państw Iberoamerykańskich z Sojuszem Pacyfiku
- Stworzenie nowych kierunków dla ułatwienia handlu
Stosunki multilateralne między państwami Ameryki Południowej oraz Hiszpanią są promowane dzięki wspieraniu różnych procesów integracji ekonomicznej, politycznej i handlowej np. Unia Narodów Południowoamerykańskich (UNASUR), System Integracji Środkowoamerykańskiej (SICA), Wspólny Rynek Południa (UNASUR) oraz obserwuje i wspiera nowe ruchy integracji takie jak Wspólnota Państw Latynoamerykańskich i Karaibów (CELAC).
Hiszpania odgrywa również ważną rolę jako łącznik w stosunkach Unii Europejskiej z Ameryką Południową. Wkład Hiszpanii w tym zakresie charakteryzuje się umacnianiem relacji na linii UE - Ameryka Południowa poprzez rozwój osiągniętych już celów, a także pracując nad propozycjami w zakresie ekonomii i współpracy między Unią Europejską i Kubą przyczyniając się do podpisania porozumienia między wspomnianymi wcześniej aktorami, a także przyczyniając się do podpisania porozumienia o wolnym handlu między Unią Europejską, a Ekwadorem. Polityka zagraniczna Hiszpanii skupia się również na ożywieniu negocjacji w sprawie umowy stowarzyszeniowej między Unią Europejską, a Wspólnym Rynkiem Południa (MERCOSUR) oraz na uruchomieniu Funduszu Powierniczego w relacji z procesem pokojowym w Kolumbii.
Podsumowując. Ameryka Południowa jest po Europie najważniejszym partnerem dla Hiszpanii. Polityka zagraniczna nie tylko skupiona jest na wzmacnianiu relacji i współpracy, ale także na odgrywaniu znaczącej roli łącznika w relacjach UE – Ameryka Południowa.
Maghreb
Maghreb to region Afryki Północnej, który składa się z państw takich jak: Maroko, Algieria, Tunezja, Mauretania i Libia. Region ten również odgrywa bardzo ważną rolę w polityce zagranicznej Hiszpanii ze względu na bliskość geograficzną, powiązania historyczne, przepływ ludności oraz wymianę ekonomiczną i kulturalną.
Znaczenie tego regionu w polityce zagranicznej Hiszpanii zostało potwierdzone poprzez podpisanie traktatu o przyjaźni, dobrym sąsiedztwie i współpracy z Marokiem (1991), Tunezją (1995) oraz z Algierią (2002).
Region ten jest dla Hiszpanii głównym dostawcą energii, który dostarcza 45% zapotrzebowania na gaz.
Współpraca między Hiszpanią i regionem Maghrebu w zakresie zarządzania przepływem osób jest swego rodzaju przykładem współpracy dla Europy w czasach kryzysu migracyjnego. Tak dobra współpraca wynika z pracy nad bezpieczeństwem na granicach i przeciwdziałaniem wobec nielegalnemu przekraczaniu granic, co stanowi jeden z głównych wspólnych problemów. Przestępczość zorganizowana, przemyt oraz terroryzm międzynarodowy są uznane za element wspólnej polityki, mającej na celu zidentyfikowanie i przeciwdziałanie wobec potencjalnych zagrożeń oraz poszerzenie współpracy w zakresie działania policji i wymiaru sprawiedliwości.
Kultura obu regionów dla każdej ze stron jest bardzo ważna ze względu na wspólną historię. Polityka zagraniczna Hiszpanii w zakresie kulturalnym opiera się na propagowaniu i poszerzeniu znajomości języka hiszpańskiego w regionie Maghrebu poprzez otwieranie nowych instytutów Cervantesa, z drugiej zaś strony w Hiszpanii działa Casa Arabe dla zachowania kultury i dziedzictwa arabskiego w Hiszpanii w takich miastach jak Sevilla czy Granada, budując w ten sposób zrozumienie i zaufanie między tak różnymi kulturami.
Podobnie jak w przypadku Ameryki Południowej, Hiszpania odgrywa bardzo ważną rolę w kontaktach z Unią Europejską, wprowadzając do agendy Unii Europejskiej tematy związane z regionem Maghrebu, co zostało potwierdzone w znaczeniu relacji poprzez podpisanie umów regulujących stosunki UE z Tunezją (1995), Marokiem (1996) oraz Algierią (2002). Z pośród wymienionych państw to Maroko jest najważniejszym partnerem dla Hiszpanii ze względu na istnienie hiszpańskich jednostek administracyjnych na terenie tego państwa (Ceuta, Melila). Z drugiej strony Maroko jest najbardziej zaawansowanym partnerem w Europejskiej Polityce Sąsiedztwa, co pokazuje podpisany statut w 2008 roku oraz Plan Działania UE – Maroko w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa 2013-2017. Ponadto Maroko jest głównym odbiorcą pomocy w zakresie polityki sąsiedztwa, a także pionierem w negocjowaniu nowych umów dot. migracji, połowu rób czy handlu.
W ciągu ostatnich lat działania podejmowane przez Hiszpanię w zakresie współpracy regionalnej jak Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego oraz Dialog 5+5 przyczyniły się do zacieśnienia współpracy politycznej między dwoma brzegami Morza Śródziemnego.
Stany Zjednoczone
Stany Zjednoczone są niekwestionowanym partnerem prawie dla każdego państwa na świecie i nie inaczej jest z Hiszpanią. Współpraca między tymi państwami szczególnie widoczna jest w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi, rozprzestrzeniania broni masowego rażenia i innych zagrożeń dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, takie jak terroryzm, ze względu na doświadczenie związane z organizacją terrorystyczną ETA, działającą na rzecz uzyskania niepodległości przez Państwo Basków. Hiszpania również bierze udział w Globalnej Koalicji walczącej z ISIS.
Z drugiej strony polityka zagraniczna Hiszpanii w zakresie ekonomii i handlu skierowana jest na zwiększanie wymiany handlowej oraz wspieranie hiszpańskich firm w Stanach Zjednoczonych. Hiszpania stała się jednym z najważniejszych inwestorów zagranicznych, posiadając ponad 700 firm na terenie USA. Przepływ inwestycji zagranicznych w USA skoncentrowany jest na infrastrukturze, usługach finansowych, energiach odnawialnych, przemyśle metalurgicznym i stalowym.
Wzrost w relacjach ekonomicznych i handlowych jest powiązany z rosnącym znaczeniem języka hiszpańskiego w Stanach Zjednoczonych. Język hiszpański jest drugim najpopularniejszym językiem w USA oraz językiem, który jest wybierany najczęściej przez osoby chcące nauczyć się drugiego języka. Ze statystyk wynika, że około 60% studentów, którzy studiują język obcy w USA wybierają język hiszpański. Z tego powodu, podobnie jak w przypadku Maghrebu polityka zagraniczna wobec USA oparta jest w dużym stopniu na promowaniu języka hiszpańskiego. W 2013 roku otwarte zostało Obserwatorium Języka Hiszpańskiego i Kultur Hiszpańskich na Uniwersytecie Harwarda. Ponadto w wielu stanach i miastach działa Instytut Cervantesa, organizując egzaminy z języka hiszpańskiego, wydarzenia kulturalne, muzyczne związane z językiem hiszpańskim.
Pozostałe regiony
Region Azji i Pacyfiku został uznany jako jeden z głównych priorytetów rozwoju polityki zagranicznej Hiszpanii. W ciągu ostatnich 15 lat znacznie rozwinęła się obecność dyplomatyczna, konsularna i handlowa Hiszpanii w tym regionie. Hiszpania aspiruje do utworzenia silnego partnerstwa, jak to czynią obecnie inne ważne europejskie państwa dla Hiszpanii.
Obecność i znaczenie Hiszpanii w Unii Europejskiej, NATO czy organizacjach międzynarodowych jest niezaprzeczalne i nie różni się od polityki wobec tych aktorów od innych państw. Hiszpania dąży do umocnienia swojej pozycji, wspierając procesy integracyjne w Unii Europejskiej, podkreślaniu w agendzie ważnych tematów podczas prezydencji w Radzie Unii Europejskiej czy podczas kadencji niestałego członka w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.
W ostatnich latach jednak możemy zauważyć spadek potencjału dyplomatycznego Hiszpanii ze względu na kryzys gospodarczy jak i polityczny. Chaos polityczny, który trwał prawie przez rok na skutek niemożności wybrania nowego rządu, uniemożliwiał skuteczne realizowanie polityki zagranicznej. Mimo, iż kryzys częściowo został zażegnany dzięki utworzeniu rządu mniejszościowego, to trudności w procesie legislacyjnym oraz tarcia między niezadowolonymi partiami, będą utrudniały skuteczne realizowanie polityki zagranicznej. Nawet jeśli moje prognozy się nie sprawdzą, to chaos polityczny na pewno zmniejsza znaczenie Hiszpanii na arenie międzynarodowej oraz jej wizerunek, co może utrudniać przyszłe rozmowy bilateralne czy multilateralne. Kryzys gospodarczy również został częściowo zażegnany, lecz tylko w postaci dodatniego wzrostu gospodarczego na poziomie ok. 3%. Jednak konsekwencje kryzysu z 2008 roku widać do dziś, a polityka mieszkaniowa i bankowa w zakresie udzielanie kredytów hipotecznych, która przyczyniła się do powstania kryzysu i pęknięcia bańki na rynku nieruchomości nie jest uregulowana do dziś. Trybunał Konstytucyjny Unii Europejskiej uznał prawo hiszpańskie w tym zakresie, za niezgodne z prawem Unii Europejskiej, ponieważ banki realizowały umowy krzywdzące dla kredytobiorców.
Szymon Wiczyński