Lewica (Die Linke/ DL)
W Niemczech partie lewicowe są głęboko zakorzenione w społeczeństwie, co jest związane wczesną industrializacją tych ziem. Dzisiejsza Lewica nawiązuje do tradycji lewicy rewolucyjnej i Komunistycznej Partii Niemiec. Instytucjonalnie jest spadkobiercą Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec1, która była de facto samowładczynią Niemieckiej Republiki Demokratycznej powstałej z radzieckiej strefy okupacyjnej. Upadek muru Berlińskiego 9 listopada 1989 r. stał się nie tylko początkiem końca „realnego socjalizmu” w NRD, ale również spowodowała transformację SED. Bezpośrednią następczynią stała się Partia Demokratycznego Socjalizmu (PDS)2, która wyrosła na znaczącą siłę polityczną na terenie „nowych landów”. Na zachodzie kraju nie potrafiła jednak osiągnąć większych sukcesów. Zmieniło się to przez reformy społeczne kanclerza G. Schrödera z 2004 r. Budziły one znaczący opór w społeczeństwie jak i w samej SPD. W proteście część lewego skrzydła socjaldemokratów oraz działacze związkowi zdecydowali o założeniu własnej partii3. Wsparta przez byłego przewodniczącego SPD O. Lafontaine weszła w koalicję wyborczą z PDS w 2005 r. Zapewniło im to miejsce w Bundestagu i przyczyniło się do fuzji obu ugrupowań w 2007 r. Dzięki zjednoczeniu „Lewica” miała elektorat zarówno w Niemczech wschodnich jak i zachodnich, zapewniając partii stałe miejsce w Bundestagu. Wyróżniającą postacią Lewicy jest Gregor Gysi. W okresie NRD pracujący jako prawnik, jego zdolności retoryczne zapobiegły samorozwiązaniu SED, a później pomogły w stabilizacji PDS i DL. Służył m. in. jako senator4 ds. gospodarki i pracy, przewodniczący partii i klubu poselskiego. Niemniej cień rzucają zarzuty o współpracę z enerdowskim ministerstwem bezpieczeństwa publicznego.
Trzecie miejsce w wyborach 2013 r. i koalicja chadecji z socjaldemokratami oznaczały, że Lewica stała się największą partią opozycyjną. W kolejnym roku osiągnęła historyczny sukces w Turyngii, gdzie B. Ramelow został pierwszym premierem landu Lewicy stanąc na czele rządu składającej się z DL, SPD i Zielonych. Niespodziewanym wyzwaniem dla Lewicy okazała się Alternatywa dla Niemiec, która efektywnie konkuruje o elektorat protestu. Zwłaszcza w wschodnich Niemczech część wyborców Lewicy przeszło do AfD, co częściowo jest tłumaczone z sprzeciwem wobec proimigracyjnych stanowisk DL. Inaczej niż w poprzednich kampaniach aktualnie spory wewnątrzpartyjne ucichły. Jest to zasługa Sahry Wagenknecht i Dietmara Bartscha, którzy są liderami list wyborczych Lewicy. Udało im się również zastąpić w wiodącej roli G. Gysiego, który się wycofał do drugiego szeregu.
Polityka Europejska
Według Lewicy Europa znajduje się w zasadniczym kryzysie o charakterze społecznym spowodowanym przez „neoliberalną politykę”. Jej efektem jest m.in. znaczące bezrobocia wśród młodzieży (25% średnio w UE, a między 40 i 60% w Grecji, Hiszpanii i Włoszech). Uważa również, że współczesna Unia Europejska w swym jądrze nie jest demokratyczna. Krytykuje hegemonię Niemiec w UE i nadwyżki eksportowe powodujące zadłużenie w innych krajach. Lewica popiera nowe traktaty unijne legitymizowane przez referenda w krajach członkowskich, mające UE uczynić bardziej demokratyczną i socjalną. Na chwilę obecną popiera rozszerzenie kompetencji Parlamentu Europejskiego o inicjatywę ustawodawczą oraz prawo wyboru i odwołania Komisji Europejskiej i jej przewodniczącego. Program postuluje również postawienie Europejskiego Banku Centralnego pod kontrolę EP i wprowadzenie europejskiej płacy minimalnej w wysokości co najmniej 60% średniej płacy krajowej. W polityce migracyjnej DL zamierza zlikwidować Frontex5 i zastąpić z skoordynowanym ratownictwem morskim. Układ z Turcją należy według programu zerwać a wsparcie finansowe dla UNHCR6 znacząco zwiększyć. Uchodźcy powinni być podzieleni według sprawiedliwego i solidarnego systemu przy uwzględnieniu ich prawa do wyboru państwa pobytu. Lewica zamierza skończyć politykę oszczędnościową w UE oraz sprzeciwia się umową o wolnym handlu jak TTIP, CETA i TiSA. Wobec Turcji DL przewiduje koniec negocjacji akcesyjnych i nie zgadza się z „intensyfikacją negocjacji akcesyjnych” z Turcją.
Polityka zagraniczna
Program wyborczy Lewicy podkreśla znaczenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, która według niego jest „centralnym organem pokojowego porozumienia między państwami i społeczeństwami. W celu wzmocnienia ONZ i zwiększenie jej demokratyczności Lewica postuluje przekazanie więcej decyzji Zgromadzeniu Ogólnym oraz sprawdzenie kompetencji oraz składu Rady Bezpieczeństwa. Lewica sprzeciwia się stałemu miejscu w Radzie Bezpieczeństwa dla Niemiec. Wspiera zamiast tego stworzenie funduszu rekompensacyjnego za konsekwencje kolonializmu i zmian klimatu, który miałby być sfinansowany przez państwa przemysłowe. W ocenie Lewicy sytuacja w Ukrainie jest fatalna, gdyż zamiast „wspólnego domu Europy” mamy gorącą wojnę, a państwa się zbroją zamiast się rozbrajać. Program DL nawołuje również do „całkowitego i bezwarunkowego zniesienie amerykańskiej blokady Kuby” oraz wyraża oburzenie „próbami destabilizacji Wenezueli” podjęte przez UE i Organizacji Państw Amerykańskich jak i żąda natychmiastowe zakończenie wojny handlowej przeciwko temu krajowi. W polityce rozwojowej Lewica podkreśla, że musi ona być dostosowana do potrzeb i interesów odbiorców, nie może być wykorzystana do nacisków politycznych oraz powinna służyć „radykalnej redystrybucji bogactwa”. Lewica zamierza zarezerwować realizację polityki rozwojowej jedynie dla państwa oraz zwiększyć budżet do 0,7% PKB.
Wyraźne pozycje Lewica posiada w polityce bezpieczeństwa. Określa siebie jako „partie pokoju”, a jako cel strategiczny przedstawia wizję „Niemiec i Europy bez wojska i wojen”. W tym celu sprzeciwia się wszelkim misjom zagranicznym Bundeswehry (również tym szkoleniowym) i popiera zakaz eksportu broni oraz likwidację przemysłu zbrojeniowego. Lewica dąży poza tym do likwidacji wszelkiej infrastruktury wojskowej obcych państw w Niemczech oraz do zmniejszenia i pozbawienia Bundeswehry wszelkiej broni ofensywnej. DL sprzeciwia się stacjonowaniu wojsk sojuszu północnoatlantyckiego na „zachodniej granicy Rosji”, gdyż takie działanie tylko „napędzałoby kolejne konflikty”. Lewica postuluje rozwiązanie NATO i zastąpienie sojuszu przez „nowy system kolektywnego bezpieczeństwa celującego na powszechne rozbrojenie przy włączeniu Rosji”. Do tego czasu Lewica nie poprze zwiększenie budżetu obronnego do 2% PKB ani rozszerzenia sojuszu. Poza tym zamierza wycofać Bundeswehrę spod wspólnego dowództwa w ramach NATO.
Wnioski
Postulaty Lewicy popierają znaczące odejście od dotychczasowej polityki zagranicznej Niemiec na rzecz izolacjonizmu. Dotyczy to przede wszystkim zakwestionowania zakotwiczenia Republiki Federalnej w zachodnich strukturach jak UE i NATO. Gdy tą pierwszą instytucję zamierza głęboko zreformować, to sojusz północnoatlantycki najchętniej by rozwiązała. Pewną kontynuacją linii swojej poprzedniczki SED jest nie tylko krytyczne podejście do NATO, ale również wsparcie wyrażone Kubie i Wenezueli.
Na tydzień przed wyborami sondaże dają Lewicy 10-9% poparcia, co może wystarczyć aby utrzymać pozycję jako trzecia siła w Bundestagu. Od udziału w rządach pozostanie jednak wykluczona na co najmniej kolejne 4 lata. Jest to z jednej strony spowodowane słabym wynikiem socjaldemokratów, nie dające większości dla sojuszu SPD z Zielonymi i Lewicą. Z drugiej strony istnieją obszary, w których pozycję SPD i Lewicy znacząco się różnią (m.in. w polityce zagranicznej), co może zapobiec powstania spójnej i stabilnej koalicji. Niezależnie od tego powstanie Lewicy i AfD wskazują na znaczące wzmocnienie skrajów niemieckiej sceny politycznej. Powody tego procesu trzeba szukać postępującym się upodobniania się do siebie SPD i CDU/CSU7, ubiegających się głównie o wyborców centrowych. Również działalność „wielkiej koalicji”wspomnianych sił wspiera partie na skraju sceny politycznej, gdyż niezadowoleni wyborcy nie mają już oczywistej alternatywę bezpośrednio na lewo lub prawo od centrum.
Martin Wycisk
Wiceprzewodniczący FMD
Program wyborczy jest dostępny w języku niemieckim pod: die_linke_wahlprogramm_2017.pdf
1Sozialistische Einheitspartei Deutschlands/ SED
2Chociaż nie doszło do rozwiązania SED, to przeszła ona znaczące zmiany. Wyraźnie zmniejszyła się liczba członków, a wewnętrznie partia odeszła od centralizmu demokratycznego przyznając członkom znaczące kompetencje decyzyjne. Poza tym zalegalizowano otwartą działalność frakcji i wykluczono większość czołowych decydentów z późnego okresu NRD
3Alternatywa Wyborcza Praca i Sprawiedliwość Społeczna – Wahlalternative Arbeit und Soziale Gerechtigkeit/WASG
4Minister w landzie Berlin
5Europejska Agencja Straży Granicznej i przybrzeżnej
6United Nations High Commissioner for Refugees – Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców
7Mówi się wręcz o „socjaldemokratyczacji” chadecji pod rządami A. Merkel