18 marca: spiker Izby Gmin, John Bercow, zapowiada niedopuszczenie do głosowania umowy po raz trzeci w niezmienionej formie, powołując się na konwencję konstytucyjną z 1604 roku, opisaną w Erskine May (opracowanie procedury parlamentarnej, uznawane za autorytatywne). Konwencja ta uniemożliwia głosowanie tej samej, niezmienionej propozycji dwa razy podczas tej samej sesji Parlamentu i według Bercowa była stosowana co najmniej 12-krotnie w okresie 1604-1920.
20 marca: premier May zwraca się o przedłużenie terminu, w którym Wielka Brytania musi opuścić UE do 30 czerwca 2019 roku.
21 marca: propozycja Rady Europejskiej:
1. Wielka Brytania przestanie być członkiem Unii 22 maja 2019 roku pod warunkiem przyjęcia przez Parlament umowy do 29 marca.
2. Jeśli tak się nie stanie, Brytyjczycy mają czas do 12 kwietnia na przestawienie alternatywy – w innym przypadku po tej dacie nastąpi tzw. twardy Brexit (bez umowy).
26-27 marca: Parlament przejmuje kontrolę nad porządkiem obrad na środę 27 marca, co zostaje uznane przez rząd za „nieprzewidywalny precedens” i nieuzasadnione wkroczenie w konstytucyjną sferę jego uprawnień. W środę następuje seria tzw. głosowań wskazujących nad 8 wariantami strategicznymi dla Brexitu, wszystkie zostają jednak odrzucone:
- Permanentna unia celna z UE po Brexicie – 265:271
- Referendum potwierdzające umowę z UE – 268:295
- Plan Partii Pracy (m.in. unia celna, otwarta granica irlandzka) – 237:307
- Wspólny rynek 2.0 (członkostwo we wspólnym rynku i unii celnej) – 189:283
- Wycofanie artykułu 50 (pozostanie w UE) – 184:293
- Twardy Brexit – 160:400
- UK w EFTA i EOG – 64:377.
29 marca: trzecie głosowanie nad umową wynegocjowaną przez premier May. Rząd zmuszony był wyłączyć z głosowania deklarację polityczną, aby ominąć blokadę proceduralną wskazaną przez Spikera. Tym samym głosowaniu poddano tylko tekst umowy. Pomimo to, Izba Gmin ponownie odrzuciła umowę stosunkiem głosów 286:344.
1 kwietnia: w Parlamencie następuje druga seria głosowań wskazujących w sprawie 4 zmodyfikowanych wariantów strategicznych, które uzyskały największe poparcie w głosowaniu 27 marca. Ponownie żaden z wariantów nie uzyskał większości, choć propozycja unii celnej została odrzucona zaledwie 3 głosami:
- Permanentna unia celna – 273:276
- Referendum potwierdzające umowę – 280:292
- Wspólny rynek 2.0 – 261:282
- tzw. Supremacja Parlamentu (w razie fiaska rozmów ws. przesunięcia terminu Brexitu Parlament wybierze spośród 2 opcji: twardego Brexitu lub wycofania artykułu 50 – jeśli wybierze drugą opcję, rozpoczną się prace na określeniem warunków przyszłych relacji UK i UE) – 191:292
4 kwietnia: Theresa May i Jeremy Corbyn rozpoczynają międzypartyjne negocjacje w sprawie uzgodnienia wspólnego stanowiska.
5 kwietnia: premier May prosi UE o przedłużenie terminu jej opuszczenia przez UK do 30 czerwca 2019 roku. Przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk wskazuje na możliwość elastycznego przedłużenia (tzn. z opcją wcześniejszego wyjścia pod warunkiem uzgodnienia warunków) nawet o rok – do tego pomysłu sceptycznie odnoszą się jednak Przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker i – przynajmniej z początku – kanclerz Niemiec, Angela Merkel.
Partia Pracy oskarża rząd May o brak skłonności do kompromisu i wprowadzenia znaczących modyfikacji do wynegocjowanego przez May planu. Rząd ze swojej strony podtrzymuje gotowość do dalszych rozmów.
6 kwietnia: Belgia, Franja i Hiszpania w gotowości na twardy Brexit – wynika z notatek ze spotkania EU27, do których dotarł brytyjski „The Guardian”. Amélie de Montchalin, francuska minister ds. europejskich, potwierdziła stanowisko, zgodnie z którym Francja uzależnia zgodę na przedłużenie terminu Brexitu od pojawienia się nowego, jasnego planu z wyraźnym poparciem politycznym. Z kolei Charles Michel, rzecznik belgijskiego premiera zaprzeczył, jakoby Belgia była z gruntu przeciwna idei elastycznego przedłużenia terminu. Inne źródła wskazują na poparcie znacznej części państw UE dla tego pomysłu.
ZASTANÓW SIĘ – pytania:
- Czy bardziej aktywna rola brytyjskiego Parlamentu w określeniu stanowiska UK od początku negocjacji usprawniłaby przebieg Brexitu?
- Dlaczego rząd Theresy May nie podjął wcześniej prób porozumienia z pozostałymi partiami?
- Jakie są zalety i wady elastycznego przedłużenia terminu Brexitu?
aut. M. Lipiński
***