Niepokoje społeczne związane z implementacją nowych wytycznych doprowadziły m.in. do śmierci dwudziestu trzech więźniów bogotańskiego więzienia la Modelo, spacyfikowanych przez siły bezpieczeństwa w kwietniu 2020 r. w następstwie strajku dotyczącego braku implementacji reguł dotyczących bezpieczeństwa zdrowotnego i sanitarnego.
Kryzys związany z pandemią szczególnie mocno dotknął najbiedniejsze warstwy społeczeństwa, często czerpiące dochód ze sprzedaży ulicznej bądź nielegalnego zatrudnienia. Utrata dochodu dotknęła również część pracowników branży turystycznej, odpowiedzialnej za niemal 10% PKB Kolumbii. W wyniku lockdownu spowodowanego zagrożeniem koronawirusem, PKB Kolumbii skurczyło się niemal o 8%, co stanowi pierwszą recesję w tym kraju od niemal dwóch dekad.
- Narastająca fala przemocy
W grudniu 2020 r. Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka Michelle Bachelet wezwała rząd Kolumbii do powzięcia konkretnych działań mających na celu ochronę ludności przed wzrostem przemocy ze strony grup przestępczych oraz paramilitarnych. Pomimo miesięcznego zawieszenia broni przez Armię Wyzwolenia Narodowego (ELN) z powodu wybuchu pandemii w kwietniu 2020 r., jak wskazuje Special Jurisdiction for Peace (JEP), w czasie lockdownu nasiliły się ataki na byłych partyzantów Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii (FARC) oraz aktywność grup paramilitarnych i kryminalnych. Aktywność ta wzrosła szczególnie na obszarach, gdzie brakuje silnej reprezentacji władzy krajowej. Ze najniebezpieczniejsze obszary kraju, ze względu na działalność nielegalnych ugrupowań, uważa się tereny graniczące z Wenezuelą oraz Ekwadorem.
Zgodnie z danymi Organizacji Narodów Zjednoczonych, w 2020 r. zamordowano 255 osób w 66 masakrach na terenie kraju (w porównaniu z 36 masakrami w 2019 r. 29 w 2018 r.). Ponadto, na terenie kraju zamordowano 120 działaczy społecznych oraz obrońców praw człowieka.
- Problem imigrantów z Wenezueli
Trwający od kilku lat kryzys ekonomiczny i humanitarny w Wenezueli spowodował, że liczba migrantów z tego kraju, która przebywa w Kolumbii wzrosła z niecałych 39 tys. osób w 2015 r. do ponad 1,82 mln w połowie 2020 r. To właśnie do Kolumbii uciekła większość z 5,3 mln mieszkańców Wenezueli zmuszonych do opuszczenia swojej ojczyzny.
Ten największy w historii Kolumbii napływ imigrantów spowodował obciążenie dla budżetu państwa sięgające w swoim szczycie 0,5 proc. PKB. Pomimo, że pierwsza połowa 2020 r. przyniosła niewielki odpływ migrantów, związany z epidemią i utratą źródła utrzymania przez wielu migrantów, w Kolumbii pozostaje ponad 1,8 mln obywateli Wenezueli. Kryzys związany z pandemią wpłynął w znacznym stopniu na pogorszenie warunków bytowych imigrantów.
- Dwie fale protestów
Początek 2020 r. zastał Kolumbię w czasie fali protestów, które zaczęły się 21 listopada 2019 r., kiedy na ulice Bogoty, Medellínu, Cali i innych kolumbijskich miast wyszło według różnych szacunków przeszło 200-250 tys. protestujących (niektóre źródła wskazują nawet na milion protestujących obywateli). Antyrządowe protesty, niosące na sztandarach sprzeciw wobec domniemanych planów dotyczących podniesienia wieku emerytalnego oraz obniżenia płacy minimalnej dla młodych pracowników z czasem straciły na sile, jednak nie wygasły. Wśród czynników wpływających na niepokoje społeczne można wskazać m.in. wysoki poziom bezrobocia (w 2020 r. wahał się on od 9,25% do 21,38%) oraz wysokie wskaźniki korupcji w kraju (Kolumbia znalazła się na 96 na 180 miejsc w rankingu Transparency International) czy duże nierówności dochodów (w 2017 r. Bank Światowy wskazał Kolumbię jako siódmy kraj na świecie o największych nierównościach pod względem dochodów).
Wybuch drugiej fali protestów nastąpił po śmierci Javiera Humberto Ordóñeza, który zmarł w następstwie brutalnego zachowania kolumbijskich policjantów we wrześniu 2020 r. Świadek zajścia udostępnił w sieci nagranie interwencji służb mundurowych, na którym widać policjantów klęczących na zatrzymanym i wielokrotnie używających wobec niego paralizatora, pomimo błagania o zaprzestanie działań. Zdarzenie, porównywane do śmierci George'a Floyda, wywołało w kraju protesty przeciwko brutalności policji. Protesty, podobnie jak ich odpowiedniki w USA, doprowadziły do wielu zniszczeń mienia, podpalonych zostało też 20 posterunków policji. Protestujący wyszli na ulice Bogoty, Medellínu, Soachy i Pereiry. W wyniku zamieszek śmierć poniosło przynajmniej 13 osób, zaś ponad 400 zostało rannych.
- Uderzenie huraganów Eta i Jota
Przejście huraganów Eta i Jota w listopadzie 2020 r. spowodowało zniszczenia w wielu rejonach kraju. Jak wskazało National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), huragan Jota, który osiągnął kategorię 5, był najsilniejszym tego typu zjawiskiem w obszarze Atlantyku od 1851 r. Straty spowodowane wiatrami, osunięciami gruntu i podtopieniami wywołanymi przez Etę i Jotę szacowane są na ok. 125 mln. dolarów.
Infrastruktura wyspy Providencia, położonej na północny zachód od kontynentalnej Kolumbii została zniszczona w 98 procentach. Huragany wywołały podtopienia i powodzie oraz osuwiska w 13 departamentach. Wśród szczególnie dotkniętych znalazły się: Antioquia, Bolivar, Chocó, La Guajra, Norte de Santander czy Atlántico oraz na wyspie San Andrés. Przynajmniej 24 osoby poniosły śmierć.
Autorka: Anna Utrata
Na podstawie:
https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R43813
https://reliefweb.int/report/colombia/venezuela-migration-crisis-colombia
https://reliefweb.int/report/colombia/situation-report-venezuelan-migration-and-refugee-crisis-december-2020
https://www.aljazeera.com/news/2020/11/17/everythings-been-destroyed-iota-hits-providencia-island
https://www.bbc.com/news/world-latin-america-54969400
https://en.wikipedia.org/wiki/Hurricane_Eta#Colombia
https://en.wikipedia.org/wiki/Hurricane_Iota#Colombia
https://www.dw.com/en/colombia-renewed-protest-rallies-turn-violent/a-52103131
https://www.bbc.com/news/world-latin-america-54078852
https://www.economy.com/colombia/unemployment-rate
https://www.ganintegrity.com/portal/country-profiles/colombia/
https://www.transparency.org/en/countries/colombia
https://unperiodico.unal.edu.co/pages/detail/pese-al-crecimiento-economico-colombia-sigue-siendo-uno-de-los-paises-mas-inequitativos-del-mundo/
https://justiceforcolombia.org/news/coronavirus-what-is-the-impact-in-colombia/
https://news.un.org/en/story/2020/12/1080082
https://data2.unhcr.org/es/documents/download/78931
https://www.aljazeera.com/news/2020/10/2/colombia-sees-surge-in-mass-killings-in-2020-un