Dlaczego?
Oficjalnym powodem interwencji rosyjskich służb jest złamanie zasad dozoru policyjnego, który wiąże się z wydanym w 2014 roku wyrokiem trzech i pół roku pozbawienia wolności w zawieszeniu w związku z działaniem na szkodę państwowej spółki Kirowles. Wówczas sąd nałożył na opozycjonistę obowiązek stawiania się na komendzie na żądanie Federalnej Służby Więziennej. 28 grudnia 2020 r. zażądano, by opozycjonista zgłosił się na komisariat w dniu następnym, co było niemożliwe, gdyż Rosjanin wracał do zdrowia w jednej z berlińskich klinik.
Kim jest Aleksiej Nawalny?
Publicysta, bloger, działacz polityczny, z wykształcenia prawnik. Nawalny od wielu lat jest twarzą opozycji, startował w wyborach na mera Moskwy i organizował antyputinowskie wiece. W 2018 roku kandydatura opozycjonisty została odrzucona ze względu na ciążący na nim wyrok. Od wielu lat zajmuje się nagłaśnianiem przypadków korupcji i ukazywaniem skali nadużyć, jakich dopuszczają się władze. Cieszy się coraz większą rozpoznawalnością mieszkańców Rosji oraz wsparciem państw zachodnich, co czyni z niego najgroźniejszego rywala Władimira Putina.
Reakcje na arenie międzynarodowej
Zatrzymanie Nawalnego odbiło się szerokim echem na arenie międzynarodowej. Potępił je zarówno ustępujący sekretarz stanu Mike Pompeo, jak i Jake Sullivan, który pełni obecnie rolę doradcy ds. bezpieczeństwa państwa w gabinecie Joe Bidena. Do natychmiastowego zwolnienia Nawalnego wezwali także przewodniczący Rady Unii Europejskiej Charles Michel, przewodniczący Parlamentu Europejskiego David Sassolia oraz szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Krytycznie wypowiedziało się na ten temat wielu ministrów spraw zagranicznych, w tym Zbigniew Rau. Pojawiły się również głosy wzywające Unię Europejską do omówienia możliwości nałożenia kolejnych sankcji na Rosję. Josep Borrell, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych, zapowiedział przedyskutowanie tego tematu w najbliższym czasie.
Odpowiedź na głosy krytyki nastąpiła błyskawicznie: Maria Zacharowa zwróciła się z prośbą o respektowanie prawa międzynarodowego i wstrzymania się od ingerencji w wewnętrzne sprawy suwerennych państw. Dodała również, że państwa, które zabrały głos w tej sprawie powinny w pierwszej kolejności zająć się własnymi problemami, co można odczytywać jako nawiązanie do niedawnego szturmu na Kapitol i zamieszek w Waszyngtonie. Siergiej Ławrow zapewnił, że wszelkie podejmowane działania są zgodne z rosyjskim prawem, a samo wydarzenie jest wyolbrzymiane przez komentatorów na zachodzie tylko po to, aby odwrócić uwagę od problemów wewnętrznych i kryzysu liberalnego modelu rozwoju.
Dlaczego wrócił?
Decyzję Nawalnego o powrocie do ojczyzny tłumaczyć można zbliżającymi się wyborami do Dumy Państwowej (niższej izby parlamentu rosyjskiego), które odbędą się tej jesieni. Jak wielokrotnie podkreślał zatrzymany, jego głównym celem jest odsunięcie partii Jedna Rosja od władzy. Opozycjonista propaguje ideę “inteligentnego głosowania” - strategii, która ma na celu konsolidację głosów środowisk przeciwnym rządzącej partii. Działania, które mógłby podjąć jako znajdujący się za granicą dysydent byłyby ograniczone i prawdopodobnie nie odbiłyby się szerokim echem w Rosji. Jego rola w polityce rosyjskiej zostałaby zmarginalizowana – tak jak w przypadku Gariiego Kasparowa czy Michaiła Chodorkowskiego.
Rosyjski działacz wielokrotnie powtarzał, że nie da się zastraszyć władzom i zamierza wrócić do swojego kraju, więc jego powrót do ojczyzny można również odczytywać jako demonstrację wiarygodności. Chcąc rywalizować z Władimirem Putinem nie może sobie pozwolić na utratę twarzy i zszargania reputacji niezłomnego lidera opozycji.
Kwestia pałacu
Medialna burza wokół zatrzymania na lotnisku przyczyniła się do wzrostu zainteresowania nie tylko jego osobą, ale również działalnością jego Fundacji Walki z Korupcją. Dwa dni po przylocie opozycjonisty na kanale Nawalnego w serwisie YouTube opublikowano niemal dwugodzinny film, w którym zaprezentowano wyniki przeprowadzonego przez Fundację śledztwa. Dotyczyło ono pochodzenia środków finansowych wykorzystanych przy budowie pałacu w okolicach Gelendżyku nad Morzem Czarnym i jego powiązań z prezydentem Putinem. W ciągu zaledwie pięciu dni materiał zyskał ponad 80 mln wyświetleń.
Kreml oficjalnie zaprzecza jakoby pieniądze podatników zostały wykorzystane przy budowie imponującego kompleksu oraz wyklucza powiązanie Władimira Putina z całą sprawą. Rzecznik prezydenta, Dmitrij Pieskow, podkreślił, że jest to jedynie element ataku informacyjnego na głowę państwa.
Co dalej?
Federalna Służba Więzienna złożyła już wniosek o “odwieszenie” wspomnianego wyroku i zamiany go na karę pozbawienia wolności. W takim przypadku Nawalny nie wyjdzie z więzienia przed najbliższymi wyborami prezydenckimi w marcu 2024 roku. Chociaż lider opozycji dysponuje już siecią sztabów i działaczy w największych miastach Rosji oraz stolicach regionów, to stoi przed nim bardzo trudne zadanie. Jako więzień nie będzie w stanie angażować się w kampanie polityczne tak, jak dotychczas, a jego rozpoznawalność może się zmniejszać. Jeśli chce objąć urząd prezydenta, musi utrzymać bądź zwiększyć posiadany kapitał polityczny – tylko wtedy będzie miał szansę na start w wyborach prezydenckich w 2030 roku.
Protesty
Już w dniu zatrzymania Aleksiej Nawalny wezwał do protestów wymierzonych w rządzących. Zwolennicy Nawalnego zapowiedzieli demonstracje w obronie zatrzymanego opozycjonisty ma sobotę 23 stycznia. Jednocześnie policja uprzedziła, że wszelkie nielegalne demonstracje i prowokacje będą „natychmiast tłumione”. Frekwencja na sobotnich protestach okazała się zaskakująco wysoka: według szacunków organizacji pozarządowych w samej Moskwie na ulice wyszło 30-40 tysięcy osób (stołeczna policja podaje liczbę dziesięć razy mniejszą). W wielu miastach od Petersburga po Władywostok mieszkańcy demonstrowali swoje oburzenie zatrzymaniem opozycjonisty oraz skalą nadużyć ujawnioną w filmie. Zgodnie z zapowiedziami interweniowała policja. Według nieoficjalnych źródeł zatrzymano 2000-3000 osób w całym kraju.
Autor: Paweł Wróbel
Redaktor: Emil Plewa
Źródła:
Raport o stanie świata Dariusza Rosiaka z dnia 20.01.2021
https://www.bbc.com/news/world-europe-16057045
https://www.bbc.com/news/world-europe-55765895
https://www.youtube.com/watch?v=ipAnwilMncI
https://www.pism.pl/file/3f5540bb-8a22-4d2e-add0-2b66af671f24
https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-01-18/zatrzymanie-nawalnego-po-powrocie-do-rosji